Chiết xuất Địa liền

1. Giới thiệu chung về bột địa liền

Bột địa liền được tán mịn từ thân rễ đã thái phiến hay sấy khô của cây Địa liền (Kaempferia galanga L.), họ Gừng (Zingiberaceae).

Bột có màu trắng ngà. Khi quan sát dưới kính hiển vi thấy:

• Nhiều hạt tin bột hình gần ba cạnh, hình trứng hay hình tròn, đường kính 5 µm đến 30 µm, có rổn và vân mở.
• Mảnh mô mềm có tế bào chứa tinh bột, hoặc kèm theo tế bào chứa tinh dầu màu vàng.
• Mảnh bần màu nâu nhạt, mảnh mạch vạch.

2. Định tính, định lượng

Để có thể định tính, định lượng bột địa liền, bạn có thể sử dụng các phương pháp dưới đây:

2.1. Định tính

Để tiến hành định tính bột địa liền, có thể thực hiện theo những bước sau đây:

- Ngâm 1 g bột dược liệu với 5 ml ether ethylic (TT) trong 15 phút, thỉnh thoảng lắc, lọc. Bay hơi dịch lọc đến cắn. Thêm 1 giọt đến 2 giọt dung dịch vanilin 1 % trong acid sulfuric (TT), xuất hiện màu nâu đỏ đến tím.

- Lấy 2 g bột dược liệu, thêm 10 ml ethanol 90 % (TT). Đun cách thủy trong 20 phút, để nguội và lọc:

• Lấy 1 ml dịch lọc cho vào một ống nghiệm, thêm từ từ 1 ml acid sulfuric (TT) xuống đáy ống. Vòng tiếp xúc giữa 2 lớp chất lòng có màu nâu đỏ, sau chuyển sang nâu tím.
• Lấy 1 ml dịch lọc, thêm từ từ 1 ml dung dịch natri carbonat 5 % (TT). Đun cách thủy 3 phút, để nguội, thêm 1 giọt đến 2 giọt thuốc thirdiazo (TT) sẽ có màu đỏ cam.

- Phương pháp sắc ký lớp mỏng

Chuẩn bị nguyên liệu:

• Bản mỏng: Silica gel GF₂₅₄
• Dung môi khai triển: n-Hexan - ethyl acetat (18: 1).
• Dung dịch thử: Lấy 0,25 g dược liệu, thêm 5 ml methanol (TT), siêu âm 10 phút và lọc.
• Dung dịch đối chiếu: Lấy 0,25 g Địa liền (mẫu chuân) và chiết.

Cách tiến hành: Chấm riêng biệt lên cùng một bàn mỏng 5 µl mỗi dung dịch trên. Sau khi triển khai sắc ký, lẩy bản mỏng ra, để khô ở nhiệt độ phòng. Quan sát dưới ánh sáng tử ngoại ở bước sóng 254 nm. Trên sắc ký đồ cùa dung dịch thử phải có các vết cùng màu và cùng giá trị R_f với các vết trên sắc ký đồ của dung dịch đối chiếu.

2.2. Định lượng

Định lượng tinh dầu có trong dược liệu: lấy 30g bột dược liệu, thêm 300 ml nước, cất trong 3 giờ. Hàm lượng tinh dầu trong dược liệu không được ít hơn 1.4% tính theo dược liệu khô.

3. Công năng, chủ trị

Bột địa liền được tán mịn từ dược liệu thân rễ phơi khô có tác dụng hành khí, ôn trung, tiêu thực, chỉ thống. Chủ trị trong các trường hợp:

• Đau nhức xương khớp.
• Nhức đầu, đau răng.
• Ngực bụng lạnh đau, tiêu hóa kém.

4. Bảo quản

Bột địa liền cần được để nơi khô mát, tránh ánh sáng trực tiếp từ mặt trời.

5. Các dạng bào chế

Từ bột địa liền có thể sản xuất ra dạng viên nang.