CÁC BỆNH THIẾU VI CHẤT THƯỜNG GẶP

Thiếu vi chất dinh dưỡng là tình trạng khá phổ biến ở trẻ em và người lớn, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Vi chất dinh dưỡng bao gồm một số khoáng chất và vitamin, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và duy trì các chức năng của cơ thể. Các bệnh lý do thiếu vi chất dinh dưỡng thường gặp là: còi xương do thiếu vitamin D, thiếu máu thiếu sắt, bướu cổ do thiếu iod, khô mắt do vitamin A,… Hầu hết các bệnh lý này có thể phòng ngừa được nếu như chúng ta quan tâm đúng đắn đến chế độ dinh dưỡng hàng ngày.

1. Thiếu vi chất dinh dưỡng và biểu hiện của thiếu vi chất dinh dưỡng

1.1 Vi chất dinh dưỡng là gì

Vi chất dinh dưỡng hay còn gọi là chất dinh dưỡng vi lượng – những chất mà nhu cầu cho cơ thể hàng ngày rất ít (khoảng vài mg hoặc thấp hơn). Các vi chất dinh dưỡng là vitamin A, vitamin nhóm B, C, D, E, K; khoáng chất vi lượng sắt, kẽm, iod, mangan… Những vi chất dinh dưỡng nếu bị thiếu hụt sẽ dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khoẻ và về lâu dài.

Thiếu vi chất dinh dưỡng rất dễ mắc phải nhưng khó phát hiện

1.2 Biểu hiện của thiếu vi chất dinh dưỡng

Sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng đa lượng như đạm, tinh bột, chất béo hay khoáng chất đa lượng như canxi, thiếu nước thì cơ thể sẽ biểu hiện nhanh chóng ra bên ngoài như đói, khát, hạ đường huyết, teo cơ, giảm mỡ, vọp bẻ,… Tuy nhiên, với những chất dinh dưỡng vi lượng thì sự thiếu hụt sẽ diễn tiến âm thầm trong một thời gian dài trước khi có biểu hiện cụ thể. Do đó, thiếu vi chất dinh dưỡng cũng thường được gọi là “nạn đói tiềm ẩn”. Ví dụ một số biểu hiện thiếu vi chất có thể gặp là

• Thiếu kẽm: chậm lành vết thương, biếng ăn, rụng tóc
• Thiếu sắt: da nhợt nhạt, mệt mỏi, kém tập trung
• Thiếu iod: bướu cổ, giảm sản xuất hormone giáp, đần độn
• Thiếu vitamin D: còi xương, vọp bẻ, trẻ giật mình, quấy khóc về đêm
• Thiếu vitamin A: miễn dịch kém, khô mắt, quáng gà
• Thiếu vitamin nhóm B: tóc dễ gãy, rối loạn tiêu hóa
• Thiếu vitamin C: xuất huyết nhiều nơi, xương mềm, nhiễm trùng

2. Các bệnh thiếu vi chất thường gặp

2.1 Thiếu máu thiếu sắt

Thiếu máu thiếu sắt rất thường gặp ở trẻ em và phụ nữ có thai. Da, niêm mạc tái xanh, nhợt nhạt; kém tập trung, hay buồn ngủ,… là những biểu hiện thường gặp của thiếu máu thiếu sắt. Thiếu máu thiếu sắt làm cho hệ miễn dịch của cơ thể suy giảm, dễ mắc các bệnh lý nhiễm trùng, tăng nguy cơ sinh non và băng huyết ở phụ nữ mang thai.

Thiếu máu thiếu sắt làm cho da xanh xao, nhợt nhạt

2.2 Còi xương do thiếu vitamin D

Thiếu vitamin D làm hạn chế hấp thu canxi ở ruột và tăng thải canxi qua thận khiến cho xương không thể phát triển tối ưu. Khi mắc bệnh lý còi xương do thiếu vitamin D, trẻ thường gặp các triệu chứng thóp rộng chậm liền, lồng ngực dô, chậm biết đi, rụng tóc, biến dạng xương (vòng kiềng),…

2.3 Bướu cổ do thiếu iod

Khi khoáng chất iod bị thiếu hụt, các tế bào ở tuyến giáp phải hoạt động tăng cường để sản xuất thêm hormone giáp. Tình trạng này về lâu dài sẽ làm cho tuyến giáp to hơn kích thước bình thường, gây ra bệnh lý bướu cổ do thiếu iod.

2.4 Khô mắt do thiếu vitamin A

Vitamin A rất quan trọng để giúp trẻ phát triển thể chất, tăng miễn dịch và bảo vệ biểu mô giác mạc, bảo vệ da, niêm mạc. Khi bị thiếu vitamin A nặng, trẻ có nguy cơ loét nhuyễn giác mạc, khô giác mạc dẫn đến mù loà.

3. Phòng ngừa thiếu vi chất dinh dưỡng

Thấy được tầm quan trọng của vi chất dinh dưỡng, các chương trình quốc gia phòng chống thiếu hụt dinh dưỡng đã thực hiện nhiều biện pháp để từng bước nâng dần mức vitamin và khoáng chất hấp thu vào cơ thể. Trong đó, để phòng ngừa thiếu vi chất, người dân phải chú ý

Vitamin A liều cao bổ sung định kỳ cho trẻ em 6-36 tháng

• Bổ sung vi chất dưới dạng thuốc: uống vitamin A 2 lần/năm cho trẻ từ 6-36 tháng tuổi; uống vitamin A ngay sau sinh cho bà mẹ; bổ sung viên sắt và acid folic cho phụ nữ có thai.

• Tăng cường vi chất vào thực phẩm: sử dụng muối ăn có bổ sung iod
• Bổ sung vitamin D cho trẻ từ khi sinh ra nếu trẻ bú mẹ hoàn toàn
• Ăn uống đa dạng thực phẩm, đảm bảo thực phẩm hợp vệ sinh
• Sổ giun định kỳ

Kết bài

Vi chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ em và sức khỏe của người trưởng thành. Mọi người cần nắm những bệnh lý và biểu hiện thiếu vi chất thường gặp để kịp thời tầm soát và bổ sung vi chất hợp lý để ngăn chặn các hậu quả do thiếu vi chất gây ra